Ludność
Ludność Ludność Ludność Ludność Ludność Ludność Ludność Ludność Ludność
Chrześcijanie
Chrześcijaństwo na ziemi palestyńskiej od samego jego początku było wielokulturowe. Da się to zauważyć chociażby na podstawie różnych języków, którymi posługiwano się w pierwszych wspólnotach i gminach chrześcijańskich. Pan Jezus np. posługiwał się aramejskim i hebrajskim, ale niewykluczone, że potrafił mówić również po grecku. Uwidacznia się to na przykładzie Apostołów, którzy jak Pan Jezus pochodzili w większości z terenu zhellenizowanej Galilei. Nie tylko umieli się posługiwać greką, nosili nawet greckie imiona. Takimi byli Kefas (Petros), Natanael (Bartholomaios), Juda (Thaddaios), czy Saul (Paulos). Kiedy do Pana Jezusa przybywali Grecy, zwracali się w pierwszej kolejności do Apostołów (jak opisuje to J 12,20-26), ponieważ znali ich język.
W czasach konstantyńskich oraz po nich (IV w.), wokół Morza Śródziemnego nadal posługiwano się greką. Ale już od III w. na wschód od Jordanu powstawać zaczęły wspólnoty mówiące po arabsku. Za Karola Wielkiego (IX w.) na terenie Ziemi Świętej umocnił się również język łaciński. Do schizmy wschodniej w 1054 r. chrześcijanie posługujący się różnymi językami i celebrujący w różnych obrządkach żyli wespół jako jedna wielka wspólnota. Podziały które zapoczątkowane zostały w XI w. do dnia dzisiejszego są w Ziemi Świętej nie tylko widoczne, ale jak nigdzie indziej na świecie mocno odczuwalne. Statystyki podają, że pod koniec roku 2019 chrześcijanie w Izraelu w sumie liczyli 177.000 wiernych (co odpowiada 2% ogółu społeczeństwa). Z nich 137.000 (77,5%) zalicza się do chrześcijan-arabów, a zaledwie 40.000 (22,5%) do chrześcijan-nie arabów. Najwięcej chrześcijan mieszka w Galilei, na północy kraju (70,6%).
A. Katolicy
Zwani również Kościołem łacińskim (od języka w jakim sprawowana jest liturgia) – katolicy, reprezentowani są na terenie Ziemi Świętej przez duchowieństwo Patriarchatu łacińskiego (z główną siedzibą w Jerozolimie), a także przez poszczególne wspólnoty zakonne – wśród których prym wiedzie Zakon franciszkański. Dane z 2016 roku wykazują, że w Izraelu oraz Palestynie liczba katolików wynosiła 77.000 osób podzielonych na 70 parafii (w Palestynie: 15; w Izraelu: 15 – arabskojęzycznych, 5 w języku hebrajskim, 2 posługujące się językiem rosyjskim; w Jerozolimie: 1 – arabsko- i 1 – hebrajskojęzyczna; w Jordanii: 32; na Cyprze 4). Do niedawna istniała w Jaffie także wspólnota polskojęzyczna. Niestety się nie ostała. Ogółem ciężko jest określić dokładną liczbę katolików na terenie Izraela. Te dane bywają zbyt ruchome. Wiadomo natomiast, że ich liczba rośnie szczególnie na terenach północnych, a maleje na południu (w tym w Jerozolimie i na terenie Palestyny, szczególnie w Betlejem). Badania niemieckie z 2009 r. podają, że największą liczbę chrześcijan stanowią greko-katolicy (42%) a dopiero na trzecim miejscu katolicy-łacińscy (16%). A to oznacza, że na 9-milionowy kraj jakim jest Izrael, liczba katolików (58% katolików w Izraelu i Palestynie) nie przekracza 30.000 wiernych.
B. Grecy-Prawosławni
Patriarchat Jerozolimski w głównej mierze składa się z wiernych miejscowej ludności. A ci w przeważającej liczbie są arabami. Grekami, w ścisłym tego słowa znaczeniu są jedynie wysoko postawieni klerycy/mnisi przybywający z Grecji. Natomiast ci zwykli proboszczowie ze swoimi parafianami są pochodzenia arabskiego. W sumie na terenie Izraela ich liczba wynosi ok. 20.000. Obok „Greków” istnieją jeszcze inne wspólnoty prawosławne, jak np. Rosjanie.
C. Ormianie
Zgodnie z własną tradycją, wspólnota ormiańskich chrześcijan miała być założona przez Apostołów Tadeusza oraz Bartłomieja. Stąd ich pełna nazwa – „ormiańsko-apostolski Kościół”. Ormianie są wśród innych krajów pierwszym, który w całości przyjął chrześcijaństwo (301 r.). Stąd ich wczesna obecność w Izraelu, a także fakt posiadania własnej dzielnicy na starym mieście w Jerozolimie. Na świecie istnieje ok. 10 milionów chrześcijan tego obrządku. Najwięcej w Armenii. W Izraelu zaliczają się do diaspory. Wierni Patriarchatu Jerozolimskiego liczą 3000 wiernych, z czego ok. 800 mieszka w dzielnicy ormiańskiej w Jerozolimie.
D. Koptowie
Swoje powstanie koptowie przypisują św. Markowi Ewangeliście. A skąd pochodzą? Należą do chrześcijan, którzy osiedlili się na terenie Egiptu. Stąd ich nazwa – „k-o-p-t” od słowa „E-g-i-p-t”. Posiadają swojego własnego papieża i na stan obecny ich liczba cieszy się wzrostem. Główna siedziba koptyjskiego arcybiskupa znajduje się w Jerozolimie przy 9. stacji Drogi Krzyżowej. Aktualnie w Izraelu żyje ok. 1000 Koptów.
E. Syryjczycy
Chrześcijanie tej formacji liczą na całym świecie 3,5 miliona członków. Najwięcej w Indiach. Z kolei w Syrii oraz w Turcji ich egzystencja jest zagrożona. Język, jakim się posługują w liturgii to syryjski (bardzo podobny do aramejskiego). Ich liczba w Izraelu nie jest znana. Siedzibą arcybiskupa jest kościół św. Marka, na skraju dzielnicy ormiańskiej w Jerozolimie.
F. Etiopczycy
Zwani też Abisyńczykami, od 1959 roku stanowią samodzielną/autonomiczną wspólnotę wywodzącą się pierwotnie z Kościoła koptyjskiego. O pierwszym Etiopczyku, który przyjął Chrzest czytamy w Dz 8,26-39. Etiopia przyjęła chrześcijaństwo w IV wieku. Pomimo arabizacji oraz islamizacji ościennych krajów w VII wieku, potrafiła zachować swoją chrześcijańską tożsamość. Odizolowana od całego świata, zaczęła rozwijać własne rozwiązania związane z kultem religijnym. Ważną rolę zaczął odgrywać szabat, a także arka przymierza. Do Kościoła etiopskiego należy na całym świecie 40 milionów wiernych. W Jerozolimie posiadają skromny klasztor nad kaplicą św. Heleny (część Bazyliki Bożego Grobu) wraz z dwiema kaplicami w starych zabudowaniach klasztornych z czasów krzyżowców – przylegających do Bazyliki Bożego Grobu (przechodzi się przez nie idąc Drogą Krzyżową od IX stacji na dziedziniec Bazyliki). Siedziba arcybiskupia w Jerozolimie znajduje się w dzielnicy chrześcijańskiej.
G. Protestanci
Ze wspólnot protestanckich w Izraelu natrafić można: Anglikanów, Luteranów oraz Baptystów. Spośród wszystkich chrześcijan stanowią najmniejszą ich część, bo zaledwie 4,4 % ogółu.
Żydzi
Na podstawie Pisma Świętego początki religii żydowskiej należy wiązać z osobą Mojżesza, który przez Boga Jahwe powołany został do pełnienia zadania religijnego przywódcy oraz wyzwoliciela narodu hebrajskiego z niewoli egipskiej. Drugim kulminacyjnym momentem w dziejach społeczności izraelskiej było utworzenie państwa Izrael, gdy godność królewską przyjął Saula z pokolenia Beniamina, a po nim Dawid z pokolenia Judy. Wykładnię żydowskiego prawa stanowi Talmud (komentarz do Tory), składający się z Miszny (dosł. „powtórzenia”) oraz z Gemary (dosł. „dopełnienie”). Najbardziej znane są – Talmud jerozolimski (ok. 400 r. po Chr.) i Talmud babiloński (ok. 600 r. po Chr.). Żydzi wśród wielu uroczystości, posiadają trzy główne święta pielgrzymkowe – Paschę (Święto Przaśników), Szawuot (Święto Tygodni, Pięćdziesiątnicy) oraz Sukkot (Święto Namiotów). Za czasów Pana Jezusa, każdy dorosły mężczyzna był zobowiązany co roku udać się na te trzy święta do Jerozolimy. Zniszczenie świątyni jerozolimskiej sprawiło, że wiara Żydów pozbawiona została aspektu ofiary, stając się wyłącznie religią księgi. Odtąd ludność żydowska rozpoczęła rozprzestrzeniać się na całym globie, tworząc diaspory. W ten sposób utworzyły się dwa główne ugrupowania, obecne dzisiaj na terenie Izraela. Są nimi Żydzi sefardyjscy (gałąź pochodząca z terenów Hiszpanii – Zachód) oraz Żydzi aszkenazyjscy (wywodzący się z Europy środkowej i ze Wschodu). W 18. wieku do Izraela przybyło spora liczba Żydów chasydzkich ze Wschodu (Chasydzi – tł. „pobożni”). Po nich pojawiła się kolejna fala Żydów ze Wschodu, propagująca idee syjonistyczne. Obecnie w Izraelu żyje ponad 6,5 miliona Żydów, które należy podzielić na trzy grupy: Żydów ultraortodoksyjnych, ortodoksyjnych i liberalnych.
Muzułmanie
Założycielem Islamu jest Muhammed, urodzony w ok. 571 r. w niewielkiej miejscowości Mekka. Od niego wzięło się nazewnictwo nowej religii, zwanej Mahometanizmem lub Muzułmanizmem (od arab. „muslim” – „poddany Bogu”). Bazuje ona na prawie szariatu, wedle którego cały świat ma być poddany wierze islamskiej. Wśród wyznawców tej religii istnieją dwa główne ugrupowania: Sunnici oraz Szyici. Sunnici bazują na przekazie o proroku Muhammedzie, którego zapiski tworzą tzw. „sunny” (arab. „droga”), stanowiące ich prawo. Pomiędzy nimi a swoim prorokiem nie istnieje pokrewieństwo krwi. Tego z kolei wymaga przynależność do ugrupowania Szyitów. Na świecie większość muzułmanów (90%) to Sunnici, a pozostała część (10%) są Szyitami. W Izraelu żyje ok. 1,5 miliona muzułmanów, którzy w przeważającej liczbie należą do formacji sunnickiej.
Samarytanie
Jest to ludność, która swoją nazwę otrzymała od miejscowości Samaria, założonej w IX w. przed Chr. przez władcę Królestwa Północnego Omriego (później cały region otrzymał nazwę „Samaria”). W wyniku inwazji asyryjskiej w 722 r. przed Chr., mieszkańcy tego terenu zostali deportowani do Asyrii, a na ich miejsce wprowadzono podbite ludy z innych krajów. Powstało mieszane społeczeństwo, które przez Żydów z Judei uznane zostało za nieczyste. Mimo woli uczestniczenia w odbudowie świątyni jerozolimskiej, czy w kulcie religijnym na cześć Boga Jahwe, Samarytanom odmówiono tej możliwości. Stąd wyłoniła się niechęć panująca między Samarytanami a Judejczykami. Obecnie na terenie Izraela żyje jedynie 750 Samarytan (większość w Nablus i Holon). Ich religijne centrum stanowi Góra Garizim, na której nieprzerwanie co roku obchodzona jest pascha, jakiej Żydzi nie znają od momentu zburzenia świątyni jerozolimskiej w 70 r. po Chr.
Druzowie
Druzowie określają siebie jako wtajemniczoną społeczność kulturową. Nie można o nich wiele napisać, ponieważ ich religia jest nieustannie okrywana tajemnicą. Większa ich część żyła pierwotnie w rejonach Libanu oraz Syrii. Stąd ich nazwa – „Dżebel ad-Druz” (tł. „Wzgórza Druz”). Dzisiaj w Izraelu żyje ok. 130.000 Druzów, najwięcej w Galilei i na Górze Karmel. Duża grupa ulokowała się również na Wzgórzach Golan – ok. 17.000. Wśród żydowskiego społeczeństwa uchodzą za lojalnych wobec Izraela. W przeciwieństwie do arabów muzułmańskich, czy chrześcijańskich zobowiązani są do służby wojskowej.
Bahaiści
Wyznawcy tej sekty wywodzą się z islamu i jako członkowie kosmopolitycznej organizacji sprzeciwiają się podziałom kulturowo-politycznym, a także terytorialnym. Uważają za swoją ojczyznę cały świat. Dążą do politycznej i społecznej jedności świata, wolnego od podziałów i konfliktów, stopionego w jedną wspólnotę ogólnoludzką. Bahaiści poddają się procesowi poznawania prawdy, jednak nigdy nie jest ona ostatecznie ustalona. Wierzą w jedno bóstwo, a takie postacie jak Mojżesz, Zarathrustra, Buddah, Jezus Chrystus, Mohhamed, Baha’ullah są jedyne boskimi wychowawcami ludzkości. Uznają wszystkie te postacie, odrzucając wszelkiego rodzaju uprzedzenia wobec innych religii, klas społecznych, rasy, czy narodu. Nie ma u nich kapłanów oraz nie istnieją rytualne modły wspólnotowe. Bazują na nauczaniu założyciela Baha’ullah. Są za równouprawnieniem płci, za międzynarodowym sądownictwem. Na świecie istnieje ok. 8 milionów członków tej organizacji. Jest to zlepek wszystkich wielkich religii, natomiast podlega ciągłym korekturom swojego nauczania. W Izraelu słyną ze swoich pięknych ogrodów w Hafie, u podnóża Góry Karmel.
Beduini
Słowo „beduin“ pochodzi z języka arabskiego i oznacza „nomadę“. Beduini żyją w różnych częściach świata, w których zaznają niejednokrotnie wiele dyskryminacji z powodu swojego specyficznego sposobu życia. Uznają siebie za arabów i są najczęściej wyznania muzułmańskiego. Kiedy w 1948 r. utworzono państwo Izrael, w jego granicach znajdowało się ok. 55.000 Beduinów. Większość z nich uciekło do ościennych krajów, ze względu na zbieżności kulturowe. Niemniej jednak pewna część pozostała na terenie Izraela, gdzie obecnie ich liczba wzrosła do 220.000 (niektóre źródła są ostrożniejsze, podając 150.000). Mniej więcej połowa z nich zamieszkuje specjalne dla nich stworzone kwatery. Pozostała część przebywa poza zabudowaniami miejskimi w przez siebie zbudowanych osiedlach. Żyją pod namiotami, szałasami pokrytymi blachą, czy plastikową plandeką. Takich „wiosek” na terenie Izraela jest ok. 35 i można je zobaczyć np. w drodze z Jerozolimy w kierunku Jerycha. Utrzymują się z hodowli owiec, kóz czy dromaderów, a także z drobnego handlu. Nie posiadają praw obywatelskich.
